De Wereld van Water

De ode van stadsdichter Marjolijn van Heemstra aan de verborgen verhalen van onze Amsterdamse onderwaterwereld is ook te luisteren op je favoriete podcast-app. Laat je in 5 minuten door Marjolijn meevoeren met het Brakke Trio: de baars, de bot en de haring.

Luister op Spotify

Luister op Apple Podcasts

Luister op Google Podcasts

Luister op Anchor (Spotify for podcasters)


Nog meer luisteren?

De Amsterdamse grachten zijn iconisch voor de stad. Amsterdammers wonen op het water, varen er massaal overheen en heel soms kunnen ze er ’s winters zelfs op schaatsen. Maar wat leeft er eigenlijk ín de grachten? Daar gaat het over in de podcast ‘Waarom het een wonder is dat we kunnen zwemmen in de Amsterdamse grachten‘ van Het Parool.

Luister op Omny

 

Wat zou de hoofdstad zijn zonder zijn grachten? Dat vinden niet alleen wij, maar ook de vele dieren en planten die er leven.

image

Van groot belang

De grachten vormen een watersysteem dat belangrijk is voor mens, plant en dier.

 

Denk aan de talrijke vissoorten en waterdiertjes die er zwemmen. En de waterplanten die voor zuurstof zorgen en maken dat waterdieren in de grachten kunnen schuilen, paaien en opgroeien.  Een fascinerende onderwaterwereld waar we zuinig op moeten zijn.

Maar dat geldt natuurlijk ook voor de futen, meerkoeten en wilde eenden die er ronddobberen en voor het nodige leven in de grachten zorgen.

 

Wist je dat…

…de Oudezijds Voorburgwal in 1385 werd gegraven en de oudste gracht van Amsterdam is

1385

…de grachten aanvankelijk als verdedigingswerken en voor het waterbeheer zijn gegraven?

14de eeuw

…Amsterdam in de 17e eeuw groeide als kool en de grachtengordel verrees?

17de eeuw

…de stad vandaag de dag maar liefst 165 grachten telt?

165

…de grachten een totale lengte hebben van 75 kilometer en daarmee het grootste natuurgebied van Amsterdam vormen?

75

…de grachten tegenwoordig schoner dan ooit zijn, maar dat er jaarlijks meer dan 40.000 kilo plastic en 12.000 fietsen uit worden gevist?

40.000

…de grachten belangrijk zijn voor de trek van meer dan 10 soorten vis die voor hun levenscyclus afhankelijk zijn van zowel zoet als zout water?

10

Bepaalde vissoorten zwemmen van zoet naar zout water en omgekeerd. Dat doen ze niet omdat ze graag kilometers maken, maar omdat ze voor hun levenscyclus afhankelijk zijn van beide soorten water. Sprekend voorbeeld is de paling die vanaf zijn geboortegrond, de Sargassozee, de Atlantische Oceaan oversteekt om uiteindelijk in onze binnenwateren te belanden. En daar op te groeien. Maar bijvoorbeeld ook van de bot, die op zee paait, trekken jonge vissen soms honderden kilometers landinwaarts om daar op te groeien.

Bepaalde vissoorten zwemmen van zoet naar zout water en omgekeerd. Dat doen ze niet omdat ze graag kilometers maken, maar omdat ze voor hun levenscyclus afhankelijk zijn van beide soorten water. Zo paait de Bot op zee, maar trekken de jonge vissen soms honderden kilometers landinwaarts om daar op te groeien. Ander sprekend voorbeeld is de paling die vanaf zijn geboortegrond, de Sargassozee, de Atlantische Oceaan oversteekt om in onze binnenwateren volwassen te worden en weer terug te keren naar de geboortegrond.

In ons land wordt het, door de aanleg van dijken en sluizen, voor vissen steeds moeilijker om van zoet naar zout te trekken. Dat gebeurt bijvoorbeeld via de sluizen van de Afsluitdijk, waar op dit moment een vismigratierivier wordt aangelegd. Maar ook de sluizen van IJmuiden zijn belangrijk voor de vistrek. Soorten als de bot, spiering, elft, harder en paling zwemmen vervolgens via de Amsterdamse grachten heen en weer tussen de zoete Amstel, het brakke IJ en de zoute Noordzee.

In ons land wordt het, door de aanleg van dijken, stuwen, gemalen en sluizen, voor vissen steeds moeilijker om van zoet naar zout te trekken. Dat gebeurt bijvoorbeeld via de sluizen van de Afsluitdijk, waar momenteel een vismigratierivier wordt aangelegd. Maar ook de sluizen van IJmuiden zijn belangrijk voor de vistrek. Soorten als de bot, spiering, harder en paling zwemmen vervolgens via de Amsterdamse grachten, waar de sluizen bijna altijd open staan, heen en weer tussen de zoete Amstel, het brakke IJ en de zoute Noordzee.

.

Voor deze vissen is niet alleen een doorgang belangrijk, maar ook de geleidelijke overgang van zout, naar brak, naar zoet water. Ze nemen de tijd om daaraan te wennen. De overgang van de zoute Noordzee, naar het brakke IJ en de geleidelijk overgang van het zoetere water in de grachten naar de zoete Amstel is daarvoor ideaal. Mits we ervoor zorgen dat de grachten toegankelijk, voldoende schoon en plantenrijk blijven.

image image

Van zout, langs brak, naar zoet

De grachten van Amsterdam liggen tussen het brakke water van het IJ en het zoete water van de Amstel in.

  brak
  zoet

Meedoen? Dat kan!

Ben je ook enthousist geworden over het leven op en onder de waterspiegel? En de betekenis en waarde van de vele fraaie grachten die Amsterdam rijk is? Dan wil je dat, net als het Brakke Trio, graag in stand houden. En als het even kan: nog mooier en leefbaarder maken.

Houd deze website in de gaten. De kans is groot dat je activiteiten vindt waar ook jij straks aan mee kunt doen. Zo houden we samen onze grachten schoon en vol leven.

Ben je basisschooldocent? Download ons lespakket!

Het Brakke Trio inspireert én daagt je uit om mee te doen. Samen koesteren we de onderwaterwereld en houden we onze grachten schoon en vol leven.

Nóg meer weten over de Amsterdamse grachten en waar daar allemaal in leeft? Luister naar de podcast van Het Parool!